Het beste van Arnon Grunberg

Arnon Grunberg werd geboren in 1971 en wordt gezien als een succesvolle romanschrijver. Zijn werk is vaak bekroond. De literaire carrière van Arnon Grunberg begon in 1994, met de publicatie van zijn roman Blauwe Maandagen, die een internationaal succes werd. Sinds zijn tweede roman, Figuranten, is het snel bergopwaarts gegaan: inmiddels is hij een gevestigde naam.

Titel 1: De dood in Taormina

De Dood in Taormina gaat over een Zelda, een zesentwintig jarige vrouw die vertelt over haar leven in dienst van een jeugdbende. Het is de dochter van een vader die haar heeft beloofd dat hij niet vroegtijdig komt te overlijden. Door het toeval komt ze in contact met steracteur Jona. Samen met Jona en een Zweedse cowboy (wie het aan een cowboyhoed ontbreekt) reist af naar Taormina. Tijdens hun reis geven ze zich over aan de realiteit van alledag. Hoe lang kunnen ze het verleden blijven ontlopen? De dood in Taormina is een boek over geluk, twijfel, zelfreflectie en -ontkenning. Een zoektocht naar een eigen plekje in het leven.

Titel 2: Slachters en psychiaters

Een fraaie kop voor een roman. Arnon Grunberg verwerkte al eerder de indrukken die hij had opgedaan tijdens zijn reis naar de Nederlandse troepen die in Afghanistan actief waren. Slachters en psychiaters is een voortzetting op de zoektocht naar de (aard van) de mens en dan specifiek de mens in oorlogstijd en in psychische nood. Op basis van reportages uit de eigen denk- en ervaringswereld is deze verwonderlijke roman over heil en onheil tot stand gekomen.

Titel 3: Bij ons in Auschwitz

Het klinkt haast alsof je er op de thee komt, maar niets is natuurlijk waar: Auschwitz is de plek waar één van de allergrootste verschrikkingen uit de menselijke geschiedenis heeft plaatsgevonden. 27 januari 2020 was het exact 75 jaar geleden dat Auschwitz bevrijd werd. Ter nagedachtenis verzamelde Grunberg verschillende teksten die rechtstreeks getuigen van het leven en de ontmenselijk in het vernietigingskamp. Deze zwarte periode in de menselijke geschiedenis heeft het mensbeeld volgens Grunberg (zelf deels Joods) definitief veranderd.

Titel 4: Bezette gebieden

Hoofdrolspeler in Bezette gebied is de psychiater Otto Kadoke, die eerder ook al in het werk Moedervlekken figureerde. In Bezette gebieden raakt Kadoke in een web van leugens verstikt nadat zijn unieke, zelf geformuleerde methode tot alternatieve therapie door een bekende auteur gestolen en onder naam gepubliceerd is. Kadoke verliest zijn baan en zijn reputatie. De centrale thema’s in het werk zijn af en toe ver te zoeken, maar uiteindelijk draait de roman om zelfverwezenlijking en het vinden van de échte, ‘diepere’ zelf. De roman heeft een serieuze toon, maar er is ook nog ruimte voor komedie en luchtige ondertonen.

Titel 5: Vriend en vijand

De Duitse filosoof Carl Schmitt beredeneerde dat politiek zonder vijandbeeld onmogelijk is. Frank Meester en Coen Simon daagden Arnon Grunberg uit Schmitts begrip van politiek na te lezen en te bepalen welke waarde diens filosofie in de moderne tijd nog heeft. Kortom: Vriend en vijand is een boek dat draait op politiek, om oorlog, geweld, over de samenleving als geheel en de individuele mens in het bijzonder. De vraag of een samenleving zonder geweld of oorlog mogelijk is, staat centraal. Grunberg betrekt de filosofieën van andere denkers als Jacques Derrida en Walter Benjamin in zijn antwoord. Grunberg vat het geestige antwoord op dat als onze (westerse) cultuur een vegetarische slager voort kan brengen, dan zal er uiteindelijk ook zoiets als een geweldloze oorlog ontstaan. Of die vergelijking opgaat, is nog maar de vraag. Het essay legt de vinger op de zere plek, maar is niet grensverleggend.

Titel 6: Van afgunst tot zelfgenoegzaamheid

Van afgunst tot zelfgenoegzaamheid is een ‘korte verhandeling over korte verhandelingen’ (om het lekker makkelijk te houden). deze gaan over onderwerpen die tegen de haren van de hedendaagse mens instrijken, die hem beangstigen of juist fascineren. Ook is een korte verhandeling een verhandeling van essentialistische aard, waaruit al het overbodige is weg geschraapt. Wat resteert is het skelet: de grondslag van een principe. Ook wordt de korte verhandeling wel als mini-essay beschouwd, een soort bloemlezing of juist samenvatting. Van afgunst tot zelfgenoegzaamheid is een verhaal voor iedereen die van complexe zaken houdt, van abstract (maar verfijnd) geneuzel zonder concrete antwoorden. Filosoferen op z’n best!

Titel 7: Angst voor het Naakt

In Angst voor het naakt gaat Arnon Grunberg met de billen bloot. Het verhaal draait rond hoofdpersoon Fabian Brouzos die het menselijk lichaam lichaamsdeel voor lichaamsdeel (hoofd, schouders, knie en teen…) wil ontdekken. Op technisch vlak is hij de volmaakte tekenaar, maar zijn werk mist een hart en ziel. Althans, dat wordt hem op de kunstacademie gezegd (en wat weten ze daar nu van kunst?). Om die reden reist Fabian af naar Italië om een nieuwe esthetiek na te jagen. Eén probleem: hij is bang voor het naakte, vrouwelijke lichaam. Angst voor het naakt draait om schaamte, obsessie, bedrog en de verlossing van de waarheid.

Titel 8: De eerste boze burger

Dit boek draait om Bijbelse Job (he’s got no Job), ook wel ‘Eerste Boze Burger’ genoemd, die – in tegenstelling tot wat de Bijbel ons vertelt – woedend wordt op God (en gelijk heeft hij!). Van Bijbelse Job wordt de parallel getrokken naar de moderne boze burger, die ook op van alles en nog wat boos is, maar met name de overheid (die de rol van God overgenomen heeft). De eerste boze burger is scherpzinnig en kritisch. Het strijkt tegen de haren van het vooruitgangsdenken in en bespreekt de nutteloosheid (of liever gezegd: de banaliteit) van het bestaan. De jacht naar het paradijs op aarde, ‘de Gulden Snede’, lijkt een Fata Morgana te zijn.

Titel 9: Thuis ben je

Arnon Grunberg schrijft over zijn leven als Hotelmens bij De Correspondent. In de serie zou het hotel zelf de hoofdrol gaan spelen, maar gaandeweg veranderde het werk in een dieper onderzoek naar de vraag waar een mens thuis is en zich thuis voelt. Hoe verhoudt de mens zich met zijn thuis? Wordt het thuis toevallig bepaald? Is het voorlopig? Hoe slaapt, woont en werkt de mens? Thuis ben je draait om het leven zelf (nogal wiedes, maar ja), net als over angsten en verlangens. Het draait om teleurstelling, kleine geluksmomentjes en bescheiden catastrofes.

Titel 10: Als ze het over Marokkanen hebben

Denkend aan Marokkanen denk je aan kutjong, of aan Ali B (befaamde ‘Knuffel Marokkaan’). Als ze het over Marokkanen hebben gaat over de 4 mei lezing die Arnon Grunberg voor een lege Nieuwe Kerk in Amsterdam hield. Hier stelde de schrijver stigmatisering en uitsluiting van minderheden aan de kaak. Zijn woorden werden veelal met lof te maken, maar hij kreeg ook te kampen met haatuitingen en doodsbedreigingen (altijd weer die paar rotte appels). In het verhaal worden meerdere teksten opgenomen waarin Arnon Grunberg vertelt over zijn eigen jeugd, zijn identiteit als Jood, het vernietigingskamp Auschwitz en het centrale belang van literatuur van de ooggetuige in het documenteren van de geschiedenis. Zeker de moeite waard!

De volledige bibliografie van Arnon Grunberg via Wikipedia

  • 1987 – Koningin Frambozenrood (toneelstuk)
  • 1990 – De Machiavellist
  • 1993 – De dagen van Leopold Mangelmann, Brief aan M, Schoonheid en bier
  • 1994 – Blauwe maandagen (roman)
  • 1994 – De advocaat, de leerlooier en de forellen
  • 1994 – Rattewit (toneelstuk)
  • 1995 – ‘t Is geen vioolconcert (toneelstuk)
  • 1996 – Linkerschoen (relatiegeschenk)
  • 1996 – De dagen van Leopold Mangelmann/Kom liefje, mijn beste vrienden walgen van me/Van Palermo naar San Francisco (toneelstukken)
  • 1997 – Figuranten (roman)
  • 1998 – De heilige Antonio (Boekenweekgeschenk)
  • 1998 – De troost van de slapstick (essays)
  • 1998 – Het 14e kippetje (filmscript)
  • 1999 – Liefde is business (gedichten)
  • 2000 – Fantoompijn (roman)
  • 2000 – Geachte Erasmus (Brieven; Nieuwjaarsgeschenk)
  • 2001 – De Mensheid zij geprezen, Lof der zotheid 2001 (essay)
  • 2001 – Het Rotterdam van Arnon Grunberg (reportage)
  • 2001 – Amuse Gueule (bundeling van de verhalen uit de periode 1991-1996)
  • 2002 – Geweigerde liefde
  • 2002 – Sterker dan de waarheid: de geschiedenis van Marek van der Jagt
  • 2003 – De asielzoeker (roman)
  • 2004 – Grunberg rond de wereld (korte reisverhalen)
  • 2004 – Arnon Grunberg leest Karel van het Reve
  • 2004 – Het aapje dat geluk pakt (novelle)
  • 2004 – De joodse messias (roman)
  • 2005 – De techniek van het lijden (lezingen, als gastschrijver aan de TU Delft)
  • 2005 – Grunbergbijbel (Bijbellezing)
  • 2005 – De Receptioniste (Kort verhaal)
  • 2006 – Mijn vriend Boorman (essay)
  • 2006 – Tirza (roman)
  • 2006 – Onder de Soldaten (verslag/colums)
  • 2007 – Over joodse en andere paranoia (Frans Kellendonklezing)
  • 2007 – Het nieuwe lijden (vervolg op “De Techniek van het lijden”)
  • 2007 – Omdat ik u begeer (brieven)
  • 2007 – Onze paus (toneel, geschreven in opdracht van Wrocławski Teatr Współczesny uit Polen maar pas voor het eerst opgevoerd in 2011 door theatergroep Wunderbaum)
  • 2007 – Iemand anders (Literair Juweeltje)
  • 2008 – Onze oom (roman)
  • 2008 – De dood en de verkoop (Bert van Selm-lezing, oplage 250 ex.)
  • 2008 – Karel heeft echt bestaan (essay)
  • 2009 – Onderduiken voor beginners (reportage, beperkte oplage)
  • 2009 – Kamermeisjes en Soldaten: Arnon Grunberg onder de mensen (reportages)
  • 2010 – Huid en haar (roman)
  • 2010 – De pool boy
  • 2010 – Van Istanbul naar Bagdad (graphic novel samen met Hanco Kolk)
  • 2011 – De Hollanders (toneel, speciaal geschreven als afstudeervoorstelling voor de Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie, onder regie van Gerardjan Rijnders)
  • 2011 – Brieven aan Esther (brieven)
  • 2011 – Selmonosky’s droom (Literair Juweeltje)
  • 2012 – De man zonder ziekte (roman)
  • 2012 – Voetnoot. Eerste verzameling (columns)
  • 2012-  Pornografie in de Nederlandse literatuur (slothoofdstuk)
  • 2013 – Buster Keaton lacht nooit (essays, over film)
  • 2013 – Apocalyps (verhalenbundel)
  • 2014 – Voetnoot 2. Tweede verzameling (columns)
  • 2015 – Het bestand (roman)
  • 2015 – Angstreducerend behandelplan (Literair Juweeltje)
  • 2016 – Moedervlekken (roman)
  • 2016 – Aan nederlagen geen gebrek (brieven en documenten)
  • 2017 – Het tweede bestand (novelle)
  • 2017 – De eerste boze burger (essay)
  • 2017 – De dagen van Leopold Mangelmann (verhalenbundel)
  • 2017 – Thuis ben je – Berichten van een Hotelmens (columns)
  • 2018 – Goede mannen (roman)
  • 2018 – Angst voor het naakt (kort verhaal)
  • 2019 – Van achterdocht tot zelfgenoegzaamheid (korte verhandelingen)
  • 2019 – Een doodziek uiltje
  • 2020 – Bij ons in Auschwitz (verhalenbundel: samenstelling, inleiding door A. Grunberg)
  • 2020 – Bezette gebieden (roman)
  • 2020 – Als ze het over Marokkanen hebben (essays)
  • 2021 – Slachters en psychiaters (reportages)

Onder pseudoniem/heteroniem van Marek van der Jagt:

  • 2000 – De geschiedenis van mijn kaalheid (roman)
  • 2002 – Gstaad 95-98 (roman)
  • 2002 – Monogaam (essay)
  • 2005 – Otto Weininger, of bestaat de Jood? (essay)
  • 2008 – Ik ging van hand tot hand (verzameld werk)

Arnon Grunberg: slotwoord

Arnon Grunberg is een schrijver met een sterk taalgevoel en een scherpe pen. Hij stelt op het juiste moment maatschappelijke ontwikkelingen aan de kaak, maar het gevoel bekruipt de lezer ook dat alles onnodig complex wordt gemaakt zonder dat er concrete oplossingen worden geleverd. Het is net alsof je een opladersnoertje in je broekzak stopt en als je hem er een uurtje later uithaalt tot de conclusie komt dat hij op miraculeuze wijze onverbiddelijk in de knoop is geraakt. Is dat het Arnon Grunberg effect? De Gordiaanse knoop moet worden doorgehakt.