Hoe Schrijf Je Een Boek? Zo Dus! [Stappenplan 2024 & How-To]

Hoe schrijf je een boek? Volledig stappenplan en tips

Het schrijven van een boek is nog niet zo makkelijk, maar gelukkig ga je in dit uitgebreide artikel ontdekken hoe je het moet aanpakken. We geven je een volledig stappenplan voor het schrijven van je eerste, volledige boek, plus tal van tips om op te letten. Het schrijven van een boek is niet in een handomdraai geregeld. Daar is monnikenwerk en engelengeduld voor nodig.

Redenen om een boek te schrijven

Er zijn tal van redenen om te beginnen met het schrijven van een boek. Maar één ding is zeker: zonder grote voorliefde voor schrijven kom je er niet. Een schrijver schrijft om zijn of haar fantasie de vrije loop te laten, of om de eigen ervaringen op papier te zetten. Soms draait het ook om het delen van kennis of inzichten. Maar wie A zegt, moet ook B zeggen, want er zijn ongetwijfeld ook momenten waarop je geen motivatie hebt en het erg traag gaat.

Door de bomen het bos niet meer zien?

Een probleem dat veel amateurschrijvers ervaren, is dat ze al snel het overzicht kwijt raken. Hoe langer je verhaal wordt, hoe meer personages je hebt, hoe langer de verhaallijn en hoe groter de kans dat je iets vergeet. Soms is de groei van de personages niet duidelijk voor de lezer. Of het is niet duidelijk waar het verhaal precies heen wil. Ook loop je de kans dat je veel te veel woorden gebruikt, meer dan eigenlijk nodig is. Vandaar dat wij je adviseren: redigeren!

Schrappen van tekst

Een verhaal is pas goed als het snel leest. Ook als het verteltempo traag is, mag er niets overbodigs in het verhaal staan. Het is onmogelijk om in één keer precies het juiste op papier te krijgen. Als je je tekst later nog eens terugleest, zul je merken dat je heel wat kunt schrappen. Niet alleen gebruik je van nature overbodig lange zinnen, je zegt dingen ook dubbelop. Vraag je ook af welke informatie nuttig is om te geven en welke eigenlijk niet.

Zorgen voor focus

Iets anders waar veel beginnende schrijvers de grootst mogelijke moeite mee hebben, is het vinden van een focus van het verhaal. Het moet de lezer al in de eerste hoofdstukken duidelijk zijn wat hem of haar precies staat te beleven. Jij hebt als schrijver misschien wel in je hoofd wat je precies wilt bereiken, maar de lezer weet dat niet en heeft dat ook niet direct door. Niet alleen het plot moet focus hebben, ook moet duidelijk zijn wat personages willen bereiken.

Begin met de grote lijnen

Het is helemaal niet handig om eerst het eerste hoofdstuk tot in het grootst mogelijke detail uit te schrijven en compleet te perfectioneren en daarna pas aan het tweede hoofdstuk te beginnen. Daarmee schiet je jezelf behoorlijk in de voet. Je zult namelijk merken dat het verhaal zich gaandeweg anders ontwikkelt dan je in eerste instantie had verwacht. Het is zaak eerst een eerste versie (ruwe schets) op papier te krijgen voor je gaat perfectioneren.

Waarom meerdere keren redigeren?

Als je de eerste versie van je verhaal op papier hebt, ben je al vrij ver. Maar het verhaal is nog lang niet af. Je zult merken als je gaat herlezen dat er veel overbodige tekst is, dat er losse eindjes zijn, net als spelfouten en grammaticale fouten. Ook zullen je personages hier en daar nog tegenstrijdig zijn in hun handelen en gedachten. Tijdens het redigeren haal je niet alleen de foutjes eruit, je zorgt er ook voor dat alle onderdelen logisch op elkaar aansluiten.

Specifiek uitwerken van het plot

Lezers zijn kritisch en oplettend: ze merken alles. Als er iets niet klopt aan je verhaal of gewoon onlogisch is, dan zullen ze dat merken en je hier minpunten voor geven. Het plot moet niet alleen logisch zijn, maar ook interessant en spannend. Het moet de lezer écht boeien wat je vertelt. In een spannend plot is altijd sprake van conflict en van obstakels om te overwinnen.

Specifiek uitwerken van je personages

Ook heel belangrijk is dat je je personages goed uitwerkt. Want als je personages niet interessant zijn, zal de lezer niet verder willen lezen. De beste personages zijn memorabel. Je wil graag ontdekken wat ze nu weer van plan zijn. Je leeft met ze mee, kruipt in hun huid en trekt hun stoute schoenen aan. Als lezer word je deels de hoofdpersoon, dus die mag niet suf zijn.

Hou je doelgroep goed voor ogen

Als je een boek gaat schrijven, moet je eigenlijk van tevoren al weten voor wie je het schrijft. Een kinderboek schrijf je voor kinderen. Maar sta ook stil bij of het een stoer jongensboek of juist een boek voor meisjes is. Voor welke leeftijd kinderen is het boek geschreven: een kind van vier wil weer iets anders dan een kind van elf. Binnen welk genre gaat je verhaal vallen? Aan wat voor type volwassene ga je je “grote mensenboek” richten? Is er wel vraag naar je verhaal?

Een logische hoofdstukindeling

Lezers lezen vaak in hapklare brokjes en zelden het hele boek in één keer. Dat betekent dat je het beste de informatie van je verhaal in (vaak wat kortere) hoofdstukken kunt opdelen. Elk van deze hoofdstukken moet een eigen kop en staart hebben en binnen het grotere geheel passen. Hoe goed een hoofdstuk ook is, als het niets te maken heeft met het plot van je boek als geheel, kun je het beter schrappen. Lezers willen elk hoofdstuk weer iets nieuws ontdekken.

Een planning maken om op schema te blijven

We hadden het al verklapt: het schrijven van een boek is ontzettend lastig. Niet alleen omdat er heel veel tijd in zal zetten en het werk vaak maar langzaam vordert, maar ook omdat je vaak genoeg geen motivatie zult voelen om te schrijven. Soms moet je zelfs een writersblock overwinnen. Helaas, pindakaas: het is niet anders. Door een planning te maken en jezelf per dag een beperkte opgave te geven – bijvoorbeeld twee pagina’s typen – blijf je op schema.

Beloon jezelf

In aanvulling op het bovenstaande is het ook van groot belang om jezelf op tijd te belonen. Schrijven is niet makkelijk, dus geef jezelf een (kleine) beloning als je je dagtaak hebt afgerond. Als je hele manuscript af is, mag je jezelf natuurlijk een grote beloning geven. Die beloning kan van alles zijn, van een extra kop koffie, of een traktatie bij de supermarkt: wat je maar wilt.

Ontwikkel je schrijfstijl

Het duurt best wel even voor je een goede schrijfstijl hebt ontwikkeld. Dat gebeurt niet van de ene op de andere dag. Meestal is je schrijfstijl in het begin te simplistisch. Dat wil je niet, dus ga je meer je best doen. Maar dan is je schrijfstijl weer te moeilijk, te wollig en niet goed leesbaar. Het ontwikkelen van een simpele, maar krachtige schrijfstijl is de laatste stap. Dit kan jaren in beslag nemen. Eigenlijk ben je nooit klaar met het (door)ontwikkelen van je schrijven.

Laat iemand je verhaal lezen

Het is het beste je verhaal te laten door iemand binnen je eigen doelgroep. Je kunt het verhaal, of delen van het verhaal, maar beter zo vroeg mogelijk laten lezen. Zo kan die persoon op tijd aangeven als er iets niet klopt of verbeterd moet worden en heb jij de tijd om de rest van je verhaal bij te sturen. Het is wat lastiger als je alles achteraf nog eens moet doen.

Blijf schrijven, ook als het niet lukt

Het kan natuurlijk dat je in een schrijversblok terechtkomt en dat de zinnen elkaar niet willen opvolgen. Je hebt geen fut, geen motivatie, geen niets. Toch moet je blijven schrijven, zelfs al is het maar een klein stukje tekst. Zo dwing je jezelf het plot vooruit te duwen. Redigeren kan later wel. Als je niet blijft schrijven, zul je merken dat het onmogelijk wordt je deadlines te halen.

Het belang van onderzoek doen

Ook als je verhaal zich afspeelt in een fictieve wereld is het van groot belang dat je goed onderzoek doet en je verdiept in de zaken waarop je wereld is geïnspireerd. Tolkien wist alles van talen en Noorse mythologie af voor hij met The Hobbit en The Lord of the Rings begon. George R.R. Martin wist heel veel van middeleeuwse geschiedenis voor hij aan zijn meerdelige epos A Song of Ice and Fire begon. Jezelf verdiepen in de echte wereld is nooit verkeerd.

Kies een verhaal perspectief

De drie bekendste verhaalvormen zijn natuurlijk de ik-persoon, de hij/zij-persoon en de alwetende verteller. Lange tijd ging men ervanuit dat de ik-persoon vertelwijze het meest persoonlijk is en zorgt voor de meest intieme band tussen personage en verteller. Toch kun je ook met een hij/zij-perspectief voor intimiteit zorgen. Bij sommige verhalen, bijvoorbeeld met heel veel personages, is het soms beter om voor het alwetende verteller perspectief te kiezen.

Waar aan denken na het schrijfwerk?

Ook als het schrijfwerk er eenmaal op zit, is er nog een heleboel waaraan je kunt denken. De tekst is namelijk nog niet af. Er vinden revisierondes plaats, correctierondes, maar ook worden er illustraties toegevoegd – in ieder geval op de kaft, soms ook aan de binnenzijde van het boek. Op het gebied van vormgeving wat de papiersoort gekozen worden, maar ook de oplage, de flaptekst, de gehele typografie en natuurlijk de prijs die voor het boek wordt gevraagd.

Waarom de cover zo belangrijk is

Je kent het gezegde “beoordeel een boek niet op zijn kaft” vast wel. Maar ja, dat is alleen maar zo ontstaan omdat bijna iedereen dat dus wél doet. Niet zo gek ook, want de kaft is het eerste dat je ziet en de ogen zijn snel verleid. In de boekenwinkel kunnen mensen vaak maar even bladeren om te kijken of het boek bij ze past. De eerste indruk is bepalend en die wordt bepaald door de coverafbeelding, door de flaptekst en de beschrijving die op de achterflap staat.

Een boek schrijven volgens Schrijfvis

De volgende tips zijn van Schrijfvis zelf, die een contract heeft bij Cargo (van Bezige Bij):

• Begin met artikelen of korte verhalen en pak daarna pas door met een boek
• Zorg er eerst voor dat je publicaties krijgt in kranten en/of tijdschriften
• Deel je voornemen een boek te schrijven met vrienden en familie, zodat zij je kunnen stimuleren
• Hou er rekening mee dat de eerste versie niet geweldig wordt en redigeren nodig is
• Verwacht niet eindeloos veel inspiratie of alleen maar leuke momenten – het is ook ploeteren
• Zorg dat je van tevoren een opzet hebt voor je plot
• Overweeg een literair agent in te schakelen die je kan helpen bij het maken van connecties
• Verwacht geen bestseller te hebben geschreven.

YouTube video instructie: zo schrijf je een boek

• Kinderboeken horrorschrijver Paul van Loon legt uit hoe hij zijn boeken schrijft:

• In vier stappen beginnen met een boek schrijven volgens Robin Rozendal:

• Of bekijk de tutorial “Hoe schrijf ik een boek?” van Chinouk Thijssen:

Een boek schrijven: gebruikte bronnen

• https://www.schrijfvis.nl/boek-schrijven/

• https://schrijven.community/ik-wil-zelf-een-boek-schrijven/.

Succes met jouw boek!